Văn hóa Việt Nam đa dạng và phong phú với nhiều sắc thái văn hóa khác nhau, từ những vùng miền khác nhau, tạo nên một bức tranh tổng thể đầy màu sắc. Trong số đó, nền văn hóa của người K'ho (còn gọi là Co ho, Koho) ở khu vực tỉnh Khánh Hòa, Ninh Thuận, Lâm Đồng và Bình Thuận là một điểm sáng không thể bỏ qua. Bài viết này sẽ mang bạn đến với cuộc hành trình khám phá thế giới kỳ diệu của người K'ho thông qua truyền thuyết, tín ngưỡng và phong tục tập quán.
Người K'ho, thuộc nhóm dân tộc thiểu số ở miền Nam Trung Bộ Việt Nam, có lịch sử lâu đời với nguồn gốc từ những bộ lạc cổ xưa. Họ có một hệ thống tín ngưỡng độc đáo và đa dạng, được hình thành từ việc hòa nhập các yếu tố tín ngưỡng cổ xưa của bản địa cùng với những tác động của văn hóa Phật giáo và Khổng giáo.
Truyền thuyết về tổ tiên K'ho: Theo những câu chuyện kể lại từ thế hệ này sang thế hệ khác, K'ho xuất phát từ cây cối. Truyền thuyết này thể hiện mối liên kết sâu sắc giữa con người và thiên nhiên của họ. Người K'ho tin rằng tổ tiên của họ đã sống trong cây cối và khi đất đai trở nên phì nhiêu hơn, họ đã bước ra khỏi cây cối và bắt đầu xây dựng nhà cửa và canh tác nông nghiệp.
Thần linh: Người K'ho tin rằng có rất nhiều thần linh sống xung quanh họ, bao gồm cả những thần linh trong tự nhiên như cây cối, sông suối, núi non, và cả những vị thần bảo hộ cho các nghề nghiệp. Họ tin rằng những thần linh này có ảnh hưởng mạnh mẽ đến vận mệnh của họ, do đó họ thường thực hiện nghi lễ cầu nguyện và làm lễ tạ ơn sau mỗi mùa vụ.
Nhà Rông - Trung tâm tinh thần: Nhà Rông, ngôi nhà chung lớn nhất của làng, không chỉ là nơi tụ họp, giải trí, giáo dục mà còn là trung tâm tâm linh của cộng đồng K'ho. Tại đây, các lễ hội và nghi lễ được diễn ra để tôn vinh tổ tiên, tưởng nhớ những người đã khuất, và cầu nguyện cho sự an lành, thịnh vượng của cộng đồng.
Tín ngưỡng y học: Người K'ho cũng sở hữu một hệ thống tín ngưỡng y học độc đáo. Họ tin rằng bệnh tật và tai nạn là do sự mất cân bằng giữa con người và tự nhiên hoặc do các thế lực tà ác gây ra. Để chữa trị, họ sẽ thực hiện các nghi lễ để đuổi tà khí, cầu nguyện cho sự hồi phục và sử dụng thảo dược tự nhiên.
Nghệ thuật và điêu khắc: Người K'ho còn nổi tiếng với kỹ năng điêu khắc trên gỗ. Họ thường trang trí nhà cửa, dụng cụ và trang phục của mình với các hình khắc truyền thống thể hiện sự tôn kính đối với tổ tiên và thiên nhiên.
Ngày nay, mặc dù chịu sự ảnh hưởng của nền văn minh hiện đại, người K'ho vẫn giữ gìn và phát huy văn hóa độc đáo của mình. Những nghi lễ truyền thống, câu chuyện kể và nghệ thuật thủ công đều phản ánh niềm tự hào về nguồn gốc và bản sắc văn hóa độc đáo của họ. Việc tìm hiểu và nghiên cứu về văn hóa K'ho không chỉ giúp chúng ta mở rộng kiến thức mà còn thúc đẩy tinh thần bảo tồn và phát huy nền văn hóa đa dạng của Việt Nam.
Đến với K'ho là đến với một thế giới đầy sức sống, sự tôn kính với thiên nhiên và lòng mến khách. Mỗi chuyến thăm đến làng K'ho là một trải nghiệm quý giá, giúp chúng ta cảm nhận rõ nét về tinh thần cộng đồng và sự đa dạng văn hóa Việt Nam.
